Upadki osób starszych:
przyczyny, konsekwencje, sposoby zapobiegania, rehabilitacja
Upadki osób starszych stanowią bardzo poważny i złożony. Wraz z wiekiem prawdopodobieństwo wystąpienia upadku gwałtownie rośnie. Szacuje się, że od 10 nawet do 40 proc. wszystkich osób po 65 roku życia doznaje upadku przynajmniej jeden raz w ciągu roku, co w konsekwencji prowadzi do powstawania urazów.
Określa się, że z powodu upadku i związanych z nim powikłań osoby starsze trafiają do szpitala niemal pięć razy częściej, niż z jakiegokolwiek innego powodu. To pokazuje, że skala problemu jest naprawdę duża.
Upadek osoby starszej należy rozpatrywać nie tylko w kategorii fizycznego urazu jakiego doznaje poszkodowany, ale również w ujęciu psychicznym. NIe bez znaczenie przecież pozostaje lęk przed następnym upadkiem, który w wielu przypadkach może spowodować ograniczenie codziennej aktywności, powstrzymać przed czynnym spędzaniem czasu, osłabiać wiarę w samego siebie i w konsekwencji doprowadzać do społecznej izolacji.
Oszacowano, że u 48% osób w podeszłym wieku, które upadły przynajmniej raz pojawiał się lęk przed kolejnym upadkiem, a 26% osób z tego powodu zmniejszyło swoją codzienną aktywność. Zjawisko to nosi nazwę tzw. zespołu poupadkowego.
Następstwa upadków
Upadki, których doświadczają osoby starsze wiążą się z bardzo poważnymi następstwami. Jedną z przyczyn upadków stanowią spowolnienia odruchów zabezpieczających oraz osteoporoza. Należy mieć świadomość, że konsekwencją 10% upadków są ciężkie obrażenia tkanek miękkich w postaci oparzeń, ran,wstrząśnienia mózgu, krwiaków wewnątrzczaszkowych. Bardzo poważne w skutkach są również złamania kości (wśród nich złamania nasady bliższej kości udowej). Przebyte złamania, w szczególności dotyczące szyjki kości udowej diametralnie obniżają jakość życia, zwiększają chorobowość oraz śmiertelność. Należy pamiętać, że około połowa przypadków prowadzi do unieruchomienia, a to z kolei predysponuje do wystąpienia powikłań, np. odleżyn, przykurczy.
Jak zapobiegać upadkom?
Jak zalecają eksperci Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) kluczem do zdrowego starzenia się jest odpowiedni tryb życia. Przede wszystkim należy unikać palenia papierosów, alkohol spożywać w umiarkowanych ilościach, dbać o prawidłową masę ciała oraz nie zapominać o regularnej aktywności fizycznej. Nie bez znaczenia pozostaje także otoczenie, w którym przebywa osoba starsza. Przede wszystkim chodzi o dostosowanie budynków oraz mieszkań do potrzeb osób starszych. Przykładem “przyjaznych” rozwiązań architektonicznych może posłużyć montaż poręczy, balustrad, uchwytów w newralgicznych miejscach tj.np. schody czy łazienka.
Jak wynika z badań najczęściej do upadków osób starszych dochodzi w mieszkaniach (lub ich najbliższym otoczeniu) – w czasie wykonywania prostych czynności życia codziennego, takich jak: wymiana żarówki, wieszanie firanek, sprzątanie, ubieranie czy kąpiel.
Udzielając pomocy naszym bliskim w realizacji tego typu czynności możemy znacznie zniwelować ryzyko ich upadków. Co ciekawe w niektórych krajach, np. w Szwecji, lokalne samorządy organizują tego typu pomoc skierowaną do osób starszych angażując do tego m.in. osoby bezrobotne.
Co jeszcze możemy zrobić aby uniknąć upadku naszego bliskiego seniora?
Przede wszystkim należy zadbać o odpowiednie oświetlenie pomieszczeń. Ponadto wskazane jest usunięcie progów, dywaników z podłóg- zwłaszcza tych miękkich, mających tendencję do podwijania się. To samo dotyczy różnego rodzaju kabli, które mogą okazać się groźną pułapką dla osoby starszej. Kolejną rzeczą, którą możemy zrobić dla naszego bliskiego jest maksymalne zadbanie o przestrzeń- a więc usuniecie zbędnych przedmiotów i ułatwienie tym samym dostępu do ważnych miejsc i niezbędnych przedmiotów np. do telefonu. Zadbaj również o to, aby Twój bliski nosił na nogach kapcie-najlepiej podbite podeszwą. Ryzyko upadku bez odpowiedniego obuwia jest znacznie większe! Wskazane jest zastąpienie wanny prysznicem, przy którym dodatkowo należy zainstalować uchwyt, zaś na podłodze umieścić antypoślizgową matę. W przypadku poważniejszych problemów należy skorzystać z pomocy ortopedycznych tj. laski czy specjalne balkoniki.
Czy można zrobić więcej aby zminimalizować ryzyko upadków?
Oprócz wskazanych wyżej modyfikacji w otoczeniu seniora warto także skorzystać z pomocy fizjoterapeuty, który opracuje odpowiedni, indywidualny zestaw ćwiczeń, mający na celu wzmocnienie siły mięśni kończyn, utrzymanie odpowiedniej ruchomości stawów oraz postawy ciała.
Rehabilitacja po upadku
Jak już zostało wspomniane upadek osoby starszej niejednokrotnie niesie za sobą poważne konsekwencje. Absolutnie nie należy bagatelizować tego typu zdarzenia i skorzystać z porady odpowiedniego specjalisty.
Jeżeli w wyniku upadku Twój bliski doznał urazu- złamania, zwichnięcia, skręcenia lub jakiekolwiek innego ograniczenia ruchomości niezwłocznie powinieneś zgłosić się do ortopedy i rehabilitanta.
Rehabilitacja u seniorów ma na celu przywrócenie (lub zachowanie) jak najlepszej sprawności a tym samym zdolności do samodzielnej egzystencji. Należy mieć świadomość, że proces powrotu do zdrowia u osób starszych przebiega inaczej niż u osób młodych, bowiem u seniorów występuje wiele czynników, które negatywnie wpływają na odzyskiwanie funkcji. Wiele osób w podeszłym wieku boryka się z zaburzeniami krążenia, mniejszą siłą mięśniową, upośledzeniami w zakresie koordynacji i zręczności ruchowej itp.
Zarówno pacjent jak i jego opiekun powinien mieć świadomość, że odtwarzanie przedchorobowego poziomu sprawności ( jeżeli w ogóle następuje) trwa dłużej niż w młodszych grupach wiekowych- np. rehabilitacja po złamaniu szyjki kości udowej może trwać nawet 6-8 tygodni,
Doświadczyłeś urazy w wyniku upadku? Potrzebujesz rehabilitacji, porady osteopaty, ortopedy? A może Twój bliski potrzebuje pomocy..
