Rehabilitacja kręgosłupa lędźwiowego

KRĘGOZMYK (Spondylolisthesis)

Kręgozmyk polega na przesunięciu (podwichnięciu) się względem siebie sąsiednich kręgów w wyniku utworzenia się szczeliny (kręgoszczeliny) w okolicy łuku stawu kręgowego. Patologia najczęściej powstaje w wyniku przeciążenia, gdzie nie bez znaczenia pozostają również predyspozycje genetyczne. Odwrotnością kręgozmyku jest retrozmyk, czyli schorzenie polegające na przemieszczeniu się kręgu, który położony jest wyżej do tyłu w stosunku do kręgu niższego. Problem kręgozmyku dotyczy około 6 % populacji, podczas gdy retrozmyk jest przypadłością bardzo rzadką.

Wyróżniamy kręgozmyk wrodzony, spondylolityczny oraz zwyrodnieniowy. W odniesieniu do kręgozmyku istnieje specjalna klasyfikacja Meyerdina, która odpowiednio stopniuje i klasyfikuje schorzenie w zależności od stopnia zaawansowania.

Rodzaje kręgozmyku

• Kręgozmyk dysplastyczny, za który odpowiada niewłaściwe wykształcenie się przejścia lędźwiowo-krzyżowego. Najczęściej występuje u dzieci i młodzieży.
• Kręgozmyk węzinowy, charakterystyczny dla osób dorosłych, najczęściej występujący.
• K. zwyrodnieniowy, typowy dla osób starszych, związany z chorobą zwyrodnieniową kręgosłupa
• Kręgozmyk urazowy
• Kręgozmyk patologiczny, powstały w wyniku zmian patologicznych, które degenerują części międzywyrostkowe lub kręgowe.

Objawy kręgozmyku

Najczęstszym objawem kręgozmyku jest promieniujący ból, który sięga od miejsca przemieszczenia się kręgów aż do kończyn dolnych. Dolegliwości bólowe odczuwalne są najczęściej w dolnym odcinku kręgosłupa lędźwiowego. Pacjenci cierpiący na kręgozmyk skarżą się na nasilanie bólu przy siadaniu i wstawaniu. Kręgozmyk nie powinien być lekceważony, bowiem nieleczony może prowadzić do zaburzeń neurologicznych, utraty masy mięśni, czucia oraz pogorszenia sprawności ruchowej.

Rehabilitacja kręgozmyk

Program rehabilitacji w przypadku kręgozmyka dobierany jest indywidualnie w zależności od rodzaju kręgozmyku, jego stopnia oraz stanu zdrowia pacjenta. W terapii schorzenia bardzo dobrze sprawdzają się bezinwazyjne techniki osteopatyczne. Specjalista może zastosować odpowiednie techniki tkanek miękkich w celu tonizacji napięcia mięśniowego, jeśli to konieczne przywrócenia prawidłowej ruchomości stawowej powyżej i poniżej kręgozmyku poprzez techniki manipulacyjne. Dalszym etapem procesu rehabilitacji jest odpowiedni trening medyczny skierowany na mięśnie tułowia i grzbietu, dynamicznie zwiększający ruchomość. W zaawansowanym stadium choroby może okazać się, że jedynym rozwiązaniem jest zabieg operacyjny. W takiej sytuacji zaleca się skorzystanie z odpowiednio dobranego programu rehabilitacji zarówno przed operacją, jak i po niej.

ZABLOKOWANIE STAWU KRZYŻOWO-BIODROWEGO

Dokuczliwe dolegliwości bólowe w okolicy kręgosłupa lędźwiowego mogą być również rezultatem zablokowania stawu krzyżowo-biodrowego. Najczęściej do sytuacji dochodzi podczas zeskoczenia na jedną nogę lub też spania w niewygodnej pozycji. Ból niekiedy bardzo silny, może promieniować do pośladka, co jest związane z rotacją miednicy. Przyczyną zablokowania stawu są najczęściej codzienne nawyki. Za problem odpowiada także czynnościowa asymetria prawej i lewej strony ciała.

Rehabilitacja w przypadku zablokowania stawu

Jeśli doszło u Ciebie do blokady stawu krzyżów-biodrowego nie bagatelizuj problemu i nie czekaj aż „samo przejdzie”.

Dobór odpowiedniej rehabilitacji uzależniony jest od wielu czynników przede wszystkim od przyczyny, która doprowadziła do zablokowania stawu. W rehabilitacji wykorzystywana jest szeroka gama technik osteopatycznych, do których należą m.in. mobilizacje, manipulacje oraz ślizgi. Ponadto osteopata wykorzystuje techniki energizacji mięśni, mobilizacji tkanek miękkich a także rozluźnianie mięśniowo-powięziowe na poziomie ograniczonych struktur.

RWA KULSZOWA

Co to jest nerw kulszowy?

Nerw kulszowy jest najgrubszym i najdłuższym zarazem nerwem w organizmie człowieka. W jego skład wchodzą włókna segmentów od L4 do S3. Nerw kulszowy wychodzi z miednicy poprzez otwór kulszowy większy i biegnie przez całą długość kończyny aż do palców stopy. Zaopatruje on całą stopę, podudzie oraz grupę tylną mięśni uda. Jeśli dojdzie do ucisku tego nerwu wówczas pojawiają się dokuczliwe dolegliwości bólowe.

Rwa kulszowa jest jednym z najczęściej spotykanych zespołów bólowych w dolnej części kręgosłupa. Potocznie nazywana jest atakiem korzonków nerwowych.

Wyróżniamy następujące rodzaje rwy:

• ramienna, która promieniuje od szyi przez ramię aż do końca ręki
• udową, która obejmuje odcinek lędźwiowy i krzyżowy
• kulszową, z która związane są dolegliwości bólowe w okolic lędźwi, pośladków, biegnący przez całą nogę aż do stopy.

Objawy rwy kulszowej

Charakterystycznym objawem rwy kulszowej jest nagły, niespodziewany przeszywający ból w okolicy lędźwiowej. Dolegliwościom bólowym towarzyszą drętwienia. Pacjenci, borykający się z rwą kulszową opisują ból jako ostry, palący wręcz piekący, który promieniuje na lędźwie, uda lub stopę- w zależności od tego, która część nerwu kulszowego i jak mocno została uciśnięta.

Dodatkowo podczas ataku rwy kulszowej może dojść do zaburzenia czucia, osłabienia, odrętwienia, a nawet niedowładu mięśniowego. Podstawowe czynności takie jak kaszel, kichanie czy śmiech powodują nasilenie się objawów, co jest związane ze zwiększaniem się ciśnienia płynu mózgowo-rdzeniowego, który z kolei potęguje dodatkowy ucisk na korzenie nerwu kulszowego.

Przyczyny rwy kulszowej

Anatomicznie pomiędzy kręgami znajdują się krążki z miażdżystym (galaretowatym) jądrem, które potocznie nazywa się dyskami. Pełnią one bardzo ważną funkcje, bowiem zapewniają odporność na wstrząsy, amortyzację i sprężystość. Do ataku rwy kulszowej dochodzi w sytuacji, w której dyski, czyli wspomniane włóknisto-chrząstkowe krążki wystają (wypukają się) poza oś kręgosłupa i uciskają korzenie nerwowe.

Przyczyn takiego patologicznego stanu jest kilka, np. dyskopatia, skrzywienia kręgosłupa, cukrzyca, stan zapalny w organizmie, otyłość lub też choroby zwyrodnieniowe. Problem rwy kulszowej często dotyczy również kobiet w ciąży. Zdarza się, że rwa kulszowa w ciąży jest wskazaniem do porodu przez cesarskie cięcie.

Do innych przyczyn rwy kulszowej zaliczamy:

• stenozę kanału lub otworu kręgowego schorzenie polegające na zwężeniu, które ogranicza przestrzeń kanału lub otworu kręgowego, w wyniku którego dochodzi do ucisku na rdzeń kręgowy lub też korzenie nerwowe. Jeśli ucisk dotyczy zawartości kanału kręgowego w odcinku lędźwiowym, wówczas mówi się o zespole ogona końskiego.
• Kolejną przyczyną rwy kulszowej może być kręgozmyk
  Zespół mięśnia gruszkowatego, który wynika z patologicznego napięcia mięśni i wówczas mówimy o obwodowym ucisku na pień nerwu kulszowego.

Rwa kulszowa rehabilitacja

Rwa kulszowa charakteryzuje się silnymi, promieniującymi dolegliwościami bólowymi. W trakcie ataku rwy chory może próbować samodzielnie „niwelować” dokuczliwe dolegliwości. Jednym ze sposobów jest zastosowanie zimnego kompresu w miejscu, gdzie ból jest najsilniejszy. Absolutnie wykluczone jest wykonywanie gwałtownych ruchów jak również przenoszenie ciężarów.

Aby zniwelować dolegliwości pacjenci szukają pozycji w której dolegliwości bólowe zmniejszają się (jest to tzw. pozycja antalgiczna). W celu samodzielnej pomocy w bólu warto położyć się w tzw. pozycji krzesełkowej- na wznak z podparciem nóg np. na poduszkach. Należy jednak pamiętać, że przytoczone sposoby stanowią jedynie przykłady służące zmniejszeniu bólu. Pod żadnym pozorem nie powinno się lekceważyć problemu.

Rozpoznanie rwy kulszowej

Rozpoznanie rwy kulszowej odbywa się na podstawie badania podmiotowego, przedmiotowego ( np. test Otta, Schobera, badanie symetryczności, obecności przykurczy mięśniowych itp.), neurologicznego oraz badań dodatkowych.

Odpowiednio wcześnie podjęta rehabilitacja w przypadku wystąpienia rwy kulszowej zmniejsza ryzyko nawrotu objawów. Ponadto celem rehabilitacji jest niedopuszczenie do utrwalania się patologicznych zaburzeń. Warto również mieć na uwadze, że zaniedbania związane z rwą kulszową mogą skutkować koniecznością podjęcia interwencji chirurgicznej.

Na program rehabilitacji rwy kulszowej składają się zabiegi manualne i trening medyczny. Ich rodzaj i intensywność dobierana jest indywidualnie. Przykładem jest terapia równoważąca napięcie mięśni tułowia, grzbietu, poprawiająca ruchomość kręgosłupa. Rehabilitacja podejmowana w przypadku rwy kulszowej ma na celu działanie usprawniające pacjenta. Z pomocą przychodzi gama technik osteopatycznych tj. np. terapia manualna, techniki tkanek miękkich, taping czy dry needling.

Jak zapobiegać atakom rwy kulszowej?

Na zdrowy kręgosłup pracujemy przez całe życie. Dlatego też tak ważne jest przykładanie uwagi do codziennych nawyków, które jeśli są wykonywane niewłaściwie mogą mieć katastrofalne skutki dla zdrowia naszego kręgosłupa. Z uwagi na powyższe warto zadbać o prawidłową postawę ciała przy wykonywaniu codziennych czynności.

Niezależnie od tego czy spędzamy większość czasu w pozycji stojącej, siedzącej czy leżącej należy przestrzegać kilku podstawowych zasad np.:

• przede wszystkim należy zwracać uwagę na równomierne rozłożenie obciążenia
• ponadto niewskazane jest zakładanie nogi na nogę
• należy dbać o utrzymanie pleców w pozycji podpartej (jeśli siedzimy)
• zaleca się unikanie gwałtownych, skrętnych ruchów tułowia
• osoby podnoszące ciężary nie powinny tego robić na prostych nogach i przy zgiętym tułowiu
• zadbanie o ergonomię pracy- regularne przerwy w pracy (w których się ruszamy), wykonywanie prostych ćwiczeń
• regularne podejmowanie aktywności fizycznej.

DYSKOPATIA (przepuklina krążka międzykręgowego, wypadnięcie dysku)

Choroba dotycząca krążka międzykręgowego, która spowodowana jest nagłym lub przewlekłym przeciążeniem. Niejednokrotnie zdarza się, że do schorzenia prowadzą zmiany zwyrodnieniowe. Mechanizm powstawania patologii obejmuje wysunięcie lub też wypadnięcie jądra miażdżystego, do którego dochodzi w wyniku przerwania pierścienia włóknistego.

Choroba potocznie nazywana jest „wypadnięciem dysku”. Powstała przepuklina lub wypuklina dyskowa może uciskać na rdzeń lub korzenie nerwów, powodując ostry, uniemożliwiający poruszanie się ból. Niejednokrotnie z „wypadnięciem dysku” mamy do czynienia w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, choć nie tylko. Dysk w organizmie człowieka pełni bardzo kluczową funkcję, bowiem odpowiada za amortyzację obciążeń, które oddziaływują na kręgosłup podczas wykonywania różnych czynności.

Z uwagi na powyższe nie należy lekceważyć patologii na poziomie krążka międzykręgowego, bowiem uwypuklający się dysk z czasem staje się coraz cieńszy i w rezultacie przestaje pełnić swoją kluczową funkcję amortyzatora.

Wypadnięcie dysku – przyczyny

Schorzenie „ wypadnięcia dysku” dotyka coraz więcej ludzi. Średnia wieku sukcesywnie się obniża i dotyczy nawet osób w okolicy 30 roku życia. Przyczyną jest niewątpliwie styl życia, brak czasu na aktywność fizyczną, niewłaściwa ergonomia pracy, siedzący tryb życia, stres. To tylko niektóre przyczyny występowania przepukliny krążka międzykręgowego. Kolejną mogą stanowić zmiany zwyrodnieniową w obrębie kręgosłupa, które predysponują do „wypadania dysku”. Nie bez znaczenie pozostaje także tryb pracy- osoby pracujące fizycznie doświadczają stałych przeciążeń oraz mikrourazów w obrębie kręgosłupa, co w konsekwencji odbija się na jego funkcjonowaniu. Kolejną przyczyną „wypadania dysku” jest także nadwaga i otyłość, jak również uwarunkowania genetyczne i wrodzone wady kręgosłupa.

Wypadnięcie dysku – objawy
Pacjenci, u których doszło do „wypadnięcia dysku” odczuwają szereg dolegliwości, do których należy m.in.

• ból kręgosłupa o zróżnicowanym nasileniu;
• drętwienia, mrowienia;
• zaburzenia czucia;
• ból promieniujący do innych struktur;
• wzmożone napięcie mięśni;
• ograniczenie ruchomości i sprawności;
• sztywność i osłabienie mięśniowe;
• jak już zostało wspomniane przy okazji poprzednich wpisów, wypadnięty dysk może również (choć rzadziej) dotyczyć odcinka szyjnego i piersiowego. Ten pierwszy charakteryzuje się silnymi bólami głowy, zawrotami, migrenami, niejednokrotnie połączonymi z drętwieniem i mrowieniem kończyn górnych, podczas gdy wypadnięty dysk w obrębie odcinka piersiowego objawia się w postaci silnego bólu, który opasa aż do klatki piersiowej z współistniejącymi bólami międzyżebrowymi i międzyłopatkowymi.

Dyskopatia „wypadnięcie dysku” rehabilitacja

Jak już zostało wspomniane krążki międzykręgowe (dyski) pełnią bardzo ważną rolę w organizmie człowieka. Dlatego też wszelkie nieprawidłowości w ich obrębie powinny być niezwłocznie konsultowane ze specjalistą. W niektórych przypadkach potrzebna jest interwencja chirurgiczna więc nie należy lekceważyć problemu. Jeśli doszło do wypadnięcia dysku, kluczowe znacznie odgrywa odpowiednio szybko reakcja. podjęta rehabilitacja, która ma na celu nie tylko redukowanie dolegliwości wynikających z dyskopatii, ale również całkowite usunięcie przyczyny wywołującej patologię.

Program rehabilitacji dobierany jest indywidualnie w zależności od stopnia zaawansowania dyskopatii oraz kondycji pacjenta. Z rehabilitacji wypadniętego dysku stosuje się osteopatyczne techniki z zakresu terapii manualnej, odpowiednio dobrany trening medyczny, a także rozluźnianie mięśniowo-powięziowe, taping .

ZMIANY ZWYRODNIENIOWE

Zmiany zwyrodnieniowe to choroba, która obecnie dotyczy coraz większej rzeszy ludzi. Średnia wieku stale się obniża co wiąże się bezpośrednio ze współczesnym stylem życia. Choroba zwyrodnieniowa polega na przedwczesnym zużywaniu i zwyrodnieniu struktur kręgosłupa (krążka wraz ze stawami międzywyrostkowymi).

Choroba najczęściej dotyczy osób, które przez większość czasu pozostają w nienaturalnej, wymuszonej pozycji. Nie bez znaczenia pozostaje również brak aktywności fizycznej.

Zwyrodnienie kręgosłupa

Chrząstka stawowa to struktura, która wyściela wszystkie stawy w ciele człowieka. Pełni ona bardzo ważne funkcje, bowiem chroni zakończenie kości, amortyzuje stawy oraz ułatwia wykonywanie ruchów. Struktura ta nie jest ani unerwiona ani ukrwiona, przez co praktycznie nie posiada zdolności regeneracyjnych. W miarę upływu czasu chrząstka stawowa zużywa się i niszczeje. Proces ten jest nieodwracalny, niemniej jednak dzięki odpowiedniej, zbalansowanej diecie, aktywności fizycznej oraz rehabilitacji proces ten można znacznie opóźnić.

W miarę upływu lat, jak również w wyniku licznych przeciążeń degeneracji ulegają również krążki międzykręgowe ( „dyski”). Proces ten polega na utracie odpowiedniego poziomu nawodnienia (dehydratacja), co w rezultacie prowadzi do zmniejszenia jego elastyczności. W konsekwencji może dojść do pęknięć w obrębie dysku (pierścienia włóknistego), dyskopatii, tworzenia się osteofitów oraz zwężenia kanału kręgowego czyli stenozy kanały kręgowego.

Zwyrodnienie kręgosłupa lędźwiowego – przyczyny

Jak już zostało wspomniane główną przyczyną odpowiadającą za chorobę zwyrodnieniową jest wiek pacjenta. W miarę upływu lat struktury w organizmie człowieka ulegają stałym procesom degeneracyjnym. Kolejną przyczynę stanowi brak aktywności oraz charakter pracy (w szczególności praca fizyczna i praca siedząca). W grupie ryzyka pozostają osoby z nadwagą oraz wadami postawy.

Zmianą zwyrodnieniowym sprzyjają przeciążenia, które wynikają z nadmiernej eksploatacji organizmu np. noszenie ciężkich rzeczy. Proces zwyrodnieniowy przyspieszają także przebyte urazy np. komunikacyjny ( tzw. whiplash). Do kolejnych czynników predysponujących do zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa zaliczamy: osłabienie mięśni brzucha, dna miednicy, choroby autoimmunologiczne ( np. zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa ZZSK), osteoporozę oraz zmiany hormonalne.

Jakie są objawy zwyrodnienia kręgosłupa lędźwiowego

Pierwsze objawy choroby zwyrodnieniowej bardzo łatwo przeoczyć, gdyż z początku są one niewielkie. Najczęściej mamy do czynienia z uczuciem sztywności w dolnym rejonie kręgosłupa, które pojawia się najczęściej rano lub po dłuższym staniu lub siedzeniu w jednej pozycji. W kolejnym etapie dochodzi do ograniczenia ruchomości pleców oraz pojawienie się dolegliwości bólowych , które mogą występować miejscowo, centralnie lub też promieniować do pośladka, biodra, wzdłuż kończyny (tak jak w przypadku rwy kulszowej). W zaawansowanym stadium choroby zwyrodnieniowej dochodzi do zwężenia kanału kręgowego i ucisku na korzeń nerwu i w rezultacie osłabienia siły mięśniowej.

Choroba zwyrodnieniowa – rehabilitacja

Zwyrodnienie w odcinku lędźwiowym kręgosłupa jest schorzeniem bardzo powszechnym. Jak już zostało wspomniane w organizmie człowieka zachodzi wiele zmian degeneracyjnych, które stanowią proces nieodwracalny. Niemniej jednak odpowiednio dobrana rehabilitacja pozwala znacznie opóźnić ten proces i zachować sprawność fizyczną. Rehabilitacja w przypadku choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa lędźwiowego dobierana jest indywidualnie w oparciu m.in. o stopień zaawansowania zmian oraz eliminacje czynników pogłębiających tj. dysbalans mięśniowo-powięziowy, restrykcje stawowe.

STENOZA KANAŁU

To schorzenie polegające na zwężeniu kanału kręgowego, do którego najczęściej dochodzi w wyniku przemieszczenia elementów kostnych lub miękkich do światła kanału. Stenoza kanału może być uwarunkowana genetycznie, choć bardzo często dochodzi do niej w wyniku zmian zwyrodnieniowych. Mechanizm chorobowy polega na wystąpieniu dysproporcji pomiędzy objętością kanału kręgowego a jego zawartością, co prowadzi do ucisku korzeni rdzeniowych ogona końskiego.

NIESTABILNOŚĆ KRĘGOSŁUPA

Z niestabilnością kręgosłupa mamy do czynienie, kiedy pojawia się nadmierna ruchomość kręgosłupa, która wykracza poza fizjologiczny zakres ruchu. Taki stan może wywoływać dolegliwości bólowe lub szereg objawów neurologicznych.

Wyróżniamy niestabilność kręgosłupa ostrą oraz przewlekłą. Do pierwszej kategorii zaliczamy nieprawidłowości powstałe w wyniku urazu- zwichnięcia i złamania.

Jeśli chodzi o niestabilność przewlekłą, może być ona wywołana m.in.:

• zmianami zwyrodnieniowymi, klasycznym przykładem jest kręgozmyk zwyrodnieniowy, powstający wskutek sukcesywnego przemieszczania się kręgów w obrębie zwyrodniałych stawów.
• zmianami pourazowymi, do których dochodzi na skutek braku wygojenia kości lub tez układu więzadłowo-torebkowego po uprzednim urazie kręgosłupa.
• czynniki jatrogenne (niestabilności pooperacyjne)
• wadami wrodzonymi kręgosłupa, które polegają na niedorozwoju części kręgów, połączeń lub też całkowitego braku wykształcenia segmentu kręgosłupa. W konsekwencji dochodzi do nadmiernej ruchomości kręgosłupa, pojawienia się deformacji lub zwichnięć. Skutkiem takich patologicznych stanów są niedowłady, porażenia oraz niestabilności tułowia i miednicy.
• chorobami, które niszczą elementy stabilizujące kręgi, do których należy m.in. RZS- reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Pageta, dysplazja włóknista, zapalenie kości, zapalenie dysku, choroby nowotworowe.

Niestabilność kręgosłupa- rehabilitacja

Nie należy bagatelizować nieprawidłowości w ruchomości kręgów, bowiem wspomniane patologie mogą prowadzić do poważnych konsekwencji tj. m.in. przyspieszony rozwój choroby zwyrodnieniowej stawów czy różnych zaburzeń neurologicznych.

Osteopata przeprowadzając badanie przedmiotowe i podmiotowe ustala indywidualnie plan rehabilitacji który składa się z zabiegów manualnych oraz treningu medycznego. Zabiegi terapii manualnej mają na celu zoptymalizować pracę reszty kręgosłupa w taki sposób aby najlepiej radził sobie z transmitowaniem sił działających podczas codziennego funkcjonowania oraz zbalansowanie pozostałych układów ciała.

W tym celu stosuje się techniki artykulacji, techniki trzewne, balansowania więzadłowego, manipulacji jak również dry needling czy taping.